Wbrew pozorom tak. Ich wywody są proste jak konstrukcja cepa, ale można u nich, wśród ewidentnych bzdur, znaleźć ciekawe sugestie, których nie znajdziemy w pracach akademickich historyków. I potem można samemu poszukać coś na dany temat. Do opublikowania notki zainspirowała mnie dyskusja pod jedną z notek Gospodarza: 

http://gabriel-maciejewski.szkolanawigatorow.pl/jak-josef-pieper-zosta-moim-ulubionym-autorem-ii 

 

 

Zmarły w 2019 roku wielokrotny kandydat do nominacji Partii Demokratycznej na prezydenta Stanów Zjednoczonych, Lyndon LaRouche najpierw działał w środowiskach lewackich, a potem próbował zaistnieć wśród tak zwanej skrajnej prawicy. Wydawał pismo o nazwie "Executive Intelligence Review". Pismo było krytykowane przez jednych jako transmitujące propagandę Kremla, przez innych jako rozpowszechniające teorie spiskowe. 

Autor z kręgu LaRouche'a Jeffrey Steinberg w tekście "Wojna brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej przeciwko Stanom Zjednoczonym" sugerował, że Kompania Wschodnioindyjska, potężne przedsiębiorstwo kolonizujące Indie w imieniu Brytyjczyków, podjęła pod koniec XVIII wieku wojnę ekonomiczną z nowo powstałymi Stanami Zjednoczonymi.

Steinberg przedstawił dwóch Anglików odpowiedzialnych jego zdaniem za wiele tragicznych wydarzeń XVIII i XIX wieku. Pierwszy z nich to William Petty lord Shelburne. Potomek starej rodziny normańskiej zamieszkałej od wieków w Irlandii,  człowiek ze ścisłej elity politycznej Wielkiej Brytanii, który przez krótki czas pełnił nawet funkcję premiera. Jak sugerował Steinberg, lord Shelburne był kimś w rodzaju Francisa Walsinghama XVIII wieku, człowiekiem kierującym angielskim wywiadem, kreującym intrygi sięgające daleko poza granice Wielkiej Brytanii. Jego prawą ręką w działalności wywiadowczej miał być filozof Jeremy Bentham. Steinberg niewiele pisze o poglądach Benthama, ale nie są one bez znaczenia. Bentham był zwolennikiem oddzielenia Kościoła od państwa, wrogiem religii i koncepcji prawa naturalnego, zwolennikiem równouprawnienia kobiet, wrogiem karalności czynów homoseksualnych, zwolennikiem praw zwierząt. Jego zdaniem prawodawcy i rządzący powinni dążyć do zapewnienia jak największego szczęścia jak największej liczbie ludzi.

Poglądy Benthama były rozpowszechniane nie tylko w Europie, ale także w Ameryce Łacińskiej. Bentham kontaktował się z latynoskimi rewolucjonistami Francesco de Mirandą i Simonem Bolivarem. 

Steinberg pisze, że z kręgu Benthama wywodzili się John Bowring, „oficer prowadzący” włoskiego rewolucjonisty Mazziniego i David Urquhart, opiekujący się dla odmiany Karolem Marksem. Nie wnikając w te problemy, związane już z wiekiem XIX, skupię się na sprawach rozgrywających się w drugiej połowie XVIII wieku w czworokącie Wielka Brytania-Francja-Indie- kolonie angielskie w Ameryce Północnej. 

Przekaz Steinberga dotyczący tych wydarzeń jest prosty - antyamerykański brytyjski imperialista Shelburne wraz ze swoim poplecznikiem Benthamem, obaj reprezentujący Kompanię Wschodnioindyjską, robili co mogli, by zaszkodzić wybijającym się na wolność Amerykanom, wspierali rabunek Indii i wywołali Rewolucję Francuską łącznie z towarzyszącym jej terrorem jakobinów. Człowiekiem Kompanii Wschodnioindyjskiej był według Steinberga nawet ekonomista Adam Smith. Już szybkie sprawdzenie podstawowych faktów pokazuje, że nie było to takie proste, jak chce Steinberg.

Lord Shelburne wcale nie był nieprzejednanym wrogiem kolonistów północnoamerykańskich, domagał się od rządu lorda Northa zakończenia działań wojennych w Ameryce.

Jeremy Bentham, jak można sądzić z jego listów, w latach 70-tych koncentrował się na działalności wywiadowczej skupiającej się na Rosji, Polsce i państwach niemieckich. Adam Smith, o czym tu już kiedyś była mowa był raczej w przeciwnym obozie niż Kompania Wschodnioindyjska. 

http://zw.szkolanawigatorow.pl/czy-powstanie-stanow-zjednoczonych-byo-mniejszym-zem-dla-city

A o co chodzi z  rzekomą „wojną ekonomiczną” Kompanii Wschodnioindyjskiej ze Stanami Zjednoczonymi? Steinberg sugeruje, że reprezentujący de facto Kompanię Shelburne, zostawszy w 1782 r. premierem Wielkiej Brytanii perfidnie zgodził się na niepodległość Stanów Zjednoczonych, żeby następnie zniszczyć je ekonomicznie, przy pomocy rygorystycznego stosowania zasad wolnego handlu. Stany uratowała jedynie przeprowadzona od 1787 r. centralizacja władzy.

Shelburne faktycznie miał związki z Kompanią. Ale chyba nie od początku działalności politycznej. Jeszcze w 1773 r. pisał źle o Kompanii, między innymi do swojego politycznego sojusznika i przyjaciela Chathama, że urzędnicy firmy to „przewrotni, uparci, roztrzęsieni giełdziarze”. Ale kiedy w 1782 r. król Jerzy III desygnował Shelburne’a na premiera ten ostatni miał swoich ludzi w Kompanii. A raczej, moim zdaniem, było odwrotnie i to Kompania miała swojego premiera. Kiedy analizujemy krótki czas pełnienia przez Shelburne’a funkcji premiera w latach 1782-1783, możemy dojść do wniosku, że został on powołany po to, żeby spełnić niewdzięczne zadanie uzgodnienia warunków pokoju z Francją i Stanami Zjednoczonymi. Shelburne nie lubił parlamentu i większość uzgodnień pokojowych starał się przeprowadzić w okresie, kiedy parlament nie obradował. Chodziło o to, żeby postawić parlament przed faktami dokonanymi. A fakty dokonane tworzyli między innymi urzędnicy Kompanii Wschodnioindyjskiej. Według Andrew Stockleya ludźmi Kompanii związanymi z premierem byli Francis Baring i Nathaniel Smith. Warren Hastings, faktyczny gubernator Indii Wschodnich był zaś szkolnym kolegą Shelburne’a.  Zwłaszcza Baring miał spory wpływ na negocjacje z Francuzami, nie tylko w kwestiach dotyczących Indii. Baring konsultował na przykład kwestię, czy zdobyte przez Anglików francuskie posiadłości w Senegalu mają ważne znaczenie ekonomiczne dla Brytanii. Baring stwierdził, że nie i oddano je Francuzom. Być może było to elementem ogólniejszej strategii Kompanii. Rezygnacja z posiadłości w innych częściach świata mogła przyczynić się do konsolidacji brytyjskiego stanu posiadania w Indiach.

Jeśli przyjmiemy, że lord Shelburne był człowiekiem Kompanii Wschodnioindyjskiej, to można dojść do wniosku, że Kompania (w swoim własnym interesie) pomogła Amerykanom wybić się na niepodległość. Lord Shelburne wynegocjował niekorzystne z punktu widzenia Brytyjczyków warunki pokoju z Ameryką, niszcząc swoje szanse na dalszą karierę na najwyższych szczeblach polityki. Było oczywiste, że kiedy parlament zobaczy podpisane przez niego warunki, obali jego rząd. Ale Kompania mogła się cieszyć, że ustępstwa w Indiach były niewielkie (tylko 161 miejscowości przekazanych Francuzom).        

Shelburne nie był wcale odsunięty na boczny tor po upadku jego rządu w 1783 r., co sugeruje Wikipedia. Wszystko wskazuje na to, że dalej knuł.  Shelburne i Bentham w latach osiemdziesiątych XVIII w, spotykali się z wieloma osobami, które odegrały później ważną rolę w czasie Rewolucji Francuskiej. Dobrym znajomym i współpracownikiem Benthama był Austriak Franciszek Ksawery Schwediauer (we Francji znany jako Swediaur), lekarz, chemik i znawca minerałów. To w działalności Benthama, często związanej ze szpiegostwem gospodarczym mogło mieć duże znaczenie. Schwediauer nie ma swojej notki w Wikipedii, a na portalu Deutsche Biografie notka na jego temat koncentruje się na specjalizacji w dziedzinie chorób wenerycznych. Nie ma informacji, że był przyjacielem znanego francuskiego rewolucjonisty Georgesa Dantona, którego wcześniej poznał w Londynie.

Niektórzy pewnie pamiętają, że Andrzej Wajda nakręcił film o Dantonie z Gerardem Depardieu w głównej roli, na podstawie sztuki Stanisławy Przybyszewskiej. Pominął scenę ze sztuki, przedstawiającą Dantona jako angielskiego agenta. Wiązało się to z tym, że Wajda całkowicie zmienił wymowę sztuki Przybyszewskiej, która gloryfikowała Robespierre'a i przedstawił Dantona, jako "tego dobrego". Ale Przybyszewska w swoich oskarżeniach Dantona o płatną zdradę na rzecz Anglików opierała się na pracach francuskiego marksistowskiego historyka Alberta Mathieza, komunisty i socjalisty. Obecnie w głównym nurcie historycznej propagandy bagatelizuje się sugestie Mathieza, nie przypisując większego znaczenia pobytowi Dantona w Londynie. Upadek Dantona i jego śmierć na gilotynie wiąże się raczej z korupcją niż zdradą.

Inny przywódca rewolucji, Honore Gabriel Riqueti de Mirabeau został po swojej śmierci uznany za zdrajcę, bo kontaktował się z królem Ludwikiem XVI i Austriakami. Ale i w jego przypadku są wcześniejsze wątki angielskie – pobyt w Anglii tuż przed rewolucją i fakt o którym wspomina nawet Wikipedia, że „z wszystkich angielskich przyjaciół najbliższy był mu lord Shelburne i Sir Samuel Romilly”.  Zapewne śmierć Mirabeau w początkowej fazie rewolucji, w 1791 r. musiała być dotkliwą stratą dla Brytyjczyków.

Z przywódców Rewolucji Francuskiej chyba najsilniej związany z Anglią był Jean Paul Marat, który miał za sobą kilkunastoletni pobyt w Anglii. Marat znał Josepha Priestleya, bywalca domu lorda Shelburne, więc nie jest wykluczone, że znał także samego lorda.  

Co do Maksymiliana Robespierre’a – w oficjalnych wypowiedziach stwierdzał, że nienawidzi Anglików (zdecydował nawet podczas wojny z Wielką Brytanią, że jeńcy z Wielkiej Brytanii i Hanoweru będą rozstrzeliwani zaraz po wzięciu ich do niewoli - francuscy żołnierze w zdecydowanej większości nie wprowadzali w życie tego dekretu i ten barbarzyński pomysł zmarł śmiercią naturalną). Spiski przeciwko własnemu rządowi Robespierre uważał za efekt brytyjskich działań. W wydanej przez Klinikę Języka książce Roberta Boucarda „Tajemnice szpiegostwa angielskiego” jest taki fragment:

„Podczas zamieszek i niepokojów podczas Rewolucji Francuskiej otrzymywali pewni politycy angielscy – i to niepośledni – subsydia od Robespierre’a, który znalazł cenną w nich pomoc w prowadzonej przez siebie z wielkim zacietrzewieniem akcji opozycyjnej – w myśl zasady divide et impera – zrazu przeciwko żyrondystom, a potem przeciwko Konwentowi. Stwierdzenie tego faktu powtarzamy za wybitnym historykiem angielskim Grandem Hamilem.”

Niestety nie znalazłem żadnych informacji nawiązujących do tego fragmentu „Tajemnic szpiegostwa angielskiego”. Poszukiwania historyka angielskiego Granda Hamila (z uwzględnieniem możliwych błędów w nazwisku), przyniosły wyniki jedynie w postaci dziesiątek stron poświęconych kierowcy Formuły I Hamiltonowi, czy liderowi grupy Van Der Graaf Generator. Tymczasem prezydent Stanów Zjednoczonych, Tomasz Jefferson był przekonany, że to brytyjscy politycy finansowali Robespierre’a i terror jakobinów.

Według Jeffreya Steinberga probrytyjski był minister finansów Francji, urodzony w Genewie protestant, Jacques Necker, który jak sugeruje Steinberg celowo niszczył francuski skarb i system kredytowy. Kontakty Neckera z Anglikami są faktem potwierdzonym przez akademickich historyków, oficjalnie nazywało się to "zainteresowaniem Neckera ideami Benthama".

Oczywiście można te fakty zbagatelizować, stwierdzić, że nie ma twardych dowodów na to, że przywódcy rewolucji byli brytyjskimi agentami, że to tylko pomówienia, że w czasach Oświecenia ludzie dużo podróżowali, więc nie ma nic dziwnego w tym, że jeździło się do Londynu. A o wybuchu rewolucji zdecydowało "niezadowolenie społeczne", jak nas uczono w PRL. Ale faktem jest, że po Rewolucji i epoce napoleońskiej Francja z wielkiego mocarstwa mogącego konkurować o prymat w świecie spadła do roli satelity Wielkiej Brytanii, przeważnie robiącego to samo co "starszy brat". 

Potwierdzając spore prawdopodobieństwo angielskiej inspiracji dla Rewolucji Francuskiej, trzeba się też zgodzić z tym, że Francuzi w bardzo dużym stopniu sami zgotowali sobie swój los. Dali się wodzić za nos przez prawie dwa wieki fałszywym katolikom w postaci dynastii Burbonów, którzy "wybili się " dzięki przewodzeniu w XVI wieku obozowi kalwińskiemu we Francji, a w XVII i XVIII wieku wielokrotnie szkodzili krajom katolickim. Ostentacyjne branie udziału w praktykach religijnych przez Ludwika XIV nie zmieniało faktu, że król ten propagował ubóstwienie własnej osoby jako nowego Apolla. I w ogóle kultura francuska XVII i XVIII wieku była mocno związana z pogańską starożytnością. Odwołanie edyktu nantejskiego o tolerancji wobec protestantów przez Ludwika XIV wcale nie jest moim zdaniem takim jednoznacznym wydarzeniem, jak to się przedstawia. Z jednej strony pozbyto się z Francji wielu heretyków, hugenotów ze sfer niższych. Ale warto pamiętać, że ci, którzy emigrowali, zmieniali sytuację w krajach, do których się udawali, stając się "żywiołem rewolucyjnym". Z drugiej strony hugenoci z wyższych sfer, zwłaszcza gospodarczych, pozostawali nadal we Francji. często po formalnym przyjęciu katolicyzmu. Francja XVIII wieku była w mocnym uścisku heretyckiego i "etruskiego" kredytu. Burbonowie (nie tylko francuscy) nie postępowali jak katolicka dynastia.  Ojciec Malachi Martin w swojej książce o jezuitach zwrócił uwagę na to, jak bezwzględnie Burbonowie panujący w różnych krajach zwalczali ten zakon. We Francji w momencie kasaty jezuitów królem był nieudolny i rozwiązły Ludwik XV, którego panowanie kojarzy się z wieloma aferami finansowymi. Jeśli chodzi o francuskich Burbonów, to mam wątpliwości jedynie co do Ludwika XVI - być może fakt, że musiał zginąć na szafocie był skutkiem tego, że naprawdę zdradził herezję na rzecz katolicyzmu. 

Wiele zła pojawiło się w wiekach XVII i XVIII w samym francuskim Kościele. Sytuacja, w której wysokie stanowiska kościelne otrzymywały osoby, które nie były duchownymi z powołania, a raczej były politykami, przedstawicielami wielkich rodów czy ulubieńcami władcy zdarzała się w wielu krajach. Ale we Francji przybrało to chyba najbardziej patologiczny charakter. Dlatego biskupem mógł we francuskim kościele ktoś tak zdemoralizowany jak Maurycy Talleyrand.  Demoralizacja dotyczyła zresztą całej sfery z której wywodził się Talleyrand - francuskiej arystokracji i bogatej szlachty. Tym łatwiej było skierować przeciwko tym warstwom "gniew ludu".     

Jako świadectwo tego, że Francuzi niczego się nie nauczyli ze swojej historii, ktoś przytoczył (być może nawet było to w Szkole Nawigatorów) parę lat temu fakt, że katolicka młodzież francuska, która przyjechała do Krakowa na Dni Młodzieży śpiewała "Marsyliankę". Trudno liczyć w tej sytuacji na wskrzeszenie ducha antyrewolucyjnej Wandei i odcięcie się od gloryfikowania rewolucji z jej zbrodniami. Zwłaszcza, że Wandea żyje chyba tylko w sferze pop, dając inspirację do różnych romantycznych opowieści. Takich jak książka francuska, którą czytał w swojej młodości Czesław Miłosz, której bohaterem był zakochany szuan z Wandei. Miłosz stwierdził, że nawet po śmierci na gilotynie bohater nadal miał bogate życie uczuciowe, bo ostatnie słowa książki brzmiały: "A głowa jego, tocząc się, szeptała: Amelio!"   

Czy Francja jest już po egzekucji i próbuje jeszcze wykonywać jakieś konwulsyjne ruchy z odciętą głową? Nie wydaje mi się, nie trzeba chyba zbytnio nakręcać się telewizyjnymi i internetowymi obrazkami z palącymi się samochodami. Pewnie za jakiś czas dowiemy się, albo domyślimy "kto szczuł i co było grane".      

 

https://larouchepub.com/eiw/public/2008/eirv35n02-20080111/eirv35n02-20080111_060-the_british_east_india_companys.pdf 

 

https://books.google.pl/books?id=mHoaiPKTKvwC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false

 

http://www.iliesi.cnr.it/lessici_lingue/scheda_Swediauer.htm

 

https://www.econlib.org/library/Columns/y2015/Schwartzbentham.html\

 

https://www.cambridge.org/core/journals/historical-journal/article/robespierre-the-duke-of-york-and-pisistratus-during-the-french-revolutionary-terror/02F083E20543B624CCA39B4E289B4FA0

---

tagi: kompania wschodnioindyjska  wielka brytania  indie  stany zjednoczone  rewolucja francuska  jeremy bentham  lord shelburne 

	zw
	10 lipca 2023 21:22

42     1894    6 zaloguj sie by polubić