W 1778 r. brytyjski rząd lorda Northa potrzebował rekrutów na wojnę prowadzoną z Francją i zbuntowanymi kolonistami z Ameryki Północnej. Za dobrych żołnierzy byli uważani irlandzcy i szkoccy katolicy. Nie mieli oni jednak prawa wstępować do armii. Chcąc zmienić tę sytuację parlament w Londynie uchwalił ustawę przywracającą katolikom część praw. Warunkiem wstąpienia do armii było dla katolików złożenie specjalnej przysięgi na wierność królowi Jerzemu III, która między innymi odmawiała praw do tronu pretendentowi z dynastii Stuartów. Jakiekolwiek ustępstwa wobec "papistów" były w tych czasach ryzykowne dla rządu angielskiego. Niezadowolenie z ustawy, jakie zapanowało wśród protestanckich fanatyków wykorzystał szkocki lord George Gordon. Stanął on na czele Stowarzyszenia Protestanckiego, organizacji, która stawiała sobie za cel walkę z nowym prawem.

Rodzina Gordonów była jedną z najważniejszych w Szkocji. Ojcem chrzestnym George'a Gordona był sam król Jerzy II. George Gordon był synem Cosmo Gordona. Nietypowe imię Cosmo (w wersji włoskiej Cosimo) było hołdem dla Medyceuszy, z którymi Gordonowie byli zaprzyjaźnieni. Jak pisze Marsha Schuchard: "Gordonowie chwalili się także więzami krwi z wieloma polskimi arystokratami, którzy byli aktywni w polsko-francuskiej wersji masonerii rytu szkockiego. George Gordon dowiedział się później, że w żyłach wielu z tych arystokratów płynęła krew żydowska i byli oni zafascynowani (...) Kabałą. Trzy lata po śmierci ojca matka Gordona zainteresowała się Stanisławem Augustem Poniatowskim, królem Polski. Poniatowski przyznawał się, że w jego żyłach płynie krew Gordonów, a także krew Stuartów i krew żydowska. Matka Gordona przebrała swoje dzieci za amorki i poleciła im ostrzeliwać odwiedzającego ją króla srebrnymi strzałkami, podczas kiedy ona spoczywała w prowokującej pozie na sofie. Kiedy nie udało jej się zdobyć Poniatowskiego, zabrała dzieci z powrotem do Szkocji, gdzie mogły spędzać szczęśliwe dzieciństwo w rozległych posiadłościach Gordonów."

George Gordon po nauce w Eton w wieku 12 lat wstąpił do królewskiej marynarki. Podczas służby przebywał między innymi w koloniach północnoamerykańskich. Niedługo przed rozpoczęciem konfliktu rządu z kolonistami zrezygnował ze stanowiska w marynarce i powrócił do Szkocji, gdzie w 1774 r. został wybrany do parlamentu w Londynie. Jako parlamentarzysta atakował zarówno wigów jak i torysów. Jego wystąpienia w parlamencie były na ogół traktowane jako błazeństwa.

Duże znaczenie miało spotkanie Gordona z Robertem Watsonem, byłym żołnierzem armii amerykańskiej. Watson, jak pokazała jego późniejsza kariera, był zawodowym rewolucjonistą i można przypuszczać, że pokierował następnymi krokami Gordona.

Watson chwalił się znajomością z samym Jerzym Waszyngtonem. Schuchard przypuszcza, że w 1779 roku w Paryżu spotkał się z Beniaminem Franklinem. Następnie został sekretarzem Gordona. Mało interesowała go religijna strona ustawy z 1778 roku łagodzącej represje wobec katolików. Obawiał się jednak, że rządowi lorda Northa uda się zebrać ochotników katolickich do walki z Amerykanami. Mogłoby się wydawać, że w Szkocji, która sporo traciła na sukcesach amerykańskich kolonistów (por. http://zw.szkolanawigatorow.pl/czy-powstanie-stanow-zjednoczonych-byo-mniejszym-zem-dla-city) będzie dominować nastawienie antyamerykańskie. Ale jednak Gordonowi, Watsonowi i innym udało się w Szkocji wywołać nastroje antykatolickie, co uderzało w rządowy plan pozyskania rekruta. W Szkocji nadal żywe były sympatie jakobickie (dla wygnanej dynastii St uartów), które objawiały się nawet wśród prezbiteriańskich protestantów. Pretendent do tronu angielskiego i szkockiego z dynastii Stuartów, tytułujący się jako Karol III nie był bynajmniej ortodoksyjnym katolikiem. Był to raczej typowy człowiek Oświecenia. Działał w masonerii rytu szkockiego, przyjaźnił się z bardzo wpływowym francuskim politykiem, ks. Filipem Orleańskim. Rozważał nawet wyjazd do Ameryki, żeby zostać władcą zbuntowanych kolonistów, ale wątpliwe, czy zostałby tam powszechnie zaakceptowany w tym kupiecko-przemytniczo-farmerskim towarzystwie.

Tymczasem George Gordon, podburzany przez swojego sekretarza Watsona pozwalał sobie na coraz więcej w stosunku do króla Jerzego III. W mowach w Izbie Gmin nazywał króla "Elektorem Hanoweru". W jednym z wystąpień stwierdził, że Szkoci są przekonani, że Jerzy III jest papistą. Ten pogląd nie był całkowicie absurdalny. Dynastia hanowerska, zagrożona przez sojusz purytańskich amerykańskich rewolucjonistów z francuskimi bezbożnikami, zagrożona przez Karola Stuarta, zaczęła zwracać się ku złagodzeniu represji antykatolickich. Spore znaczenie w realiach XVIII wieku miał fakt, że ówczesny przywódca masonerii związanej z dynastią hanowerską, lord Robert Edward Petre był katolikiem. Ale rola opcji katolickiej w polityce Korony brytyjskiej pod koniec XVIII wieku to temat na inną notkę.

Wracając do Gordona - król Jerzy III nie zrażony obraźliwym określaniem go przez Szkota jako "elektora Hanoweru" przyjął go na kilku audiencjach w pierwszej połowie 1780 roku. Król zapewne nie miał wyjścia - Gordon najprawdopodobniej był powiązany nie tylko z Amerykanami, ale miał też spore wpływy w Szkocji i Londynie. Jerzy III musiał przełknąć odczytywanie podczas audiencji przez Gordona antyrządowego pamfletu i straszenie restauracją Stuartów. Próbował bezskutecznie przekupić Gordona stanowiskiem w marynarce lub pieniędzmi.

Gordon zebrał 120 tysięcy podpisów pod petycją przeciwko złagodzeniu ustawodawstwa antykatolickiego i zapowiedział w gazetach "pokojowy marsz na parlament" na dzień 2 czerwca 1780 roku, piątek. Symbolem protestujących miała być niebieska kokarda. Czym skończył się "Pokojowy marsz" możemy przeczytać w relacji świadka z epoki, pisarza Thomasa Holcrofta:

"Nie można było oczekiwać, że w takim zgromadzeniu uda się długo utrzymać porządek, wręcz przeciwnie, zaczęto używać przemocy wobec Izby Lordów i Izby Gmin. Zmuszano niemal wszystkich członków Izb do przypinania niebieskich kokard i okrzyków "Precz z papizmem". Niektórych zmuszano do przysięgania, że będą głosować za odwołaniem "okropnej" ustawy, inni byli obrażani w najbardziej nieprzyzwoity i gwałtowny sposób. Opanowano ulice prowadzące do siedziby Izby Gmin, aż do drzwi wejściowych i próbowano te drzwi dwukrotnie otworzyć siłą. Podobną próbę podjęto wobec Izby Lordów, ale dzięki wysiłkowi odźwiernych i P. Francisa Molynaux próba się nie powiodła. Jednym z pierwszych zaatakowanych był arcybiskup York. Kiedy dowiedziano się, że jego powóz nadjeżdża od strony Parliament Street, został powitany sykami, jękami i gwizdami. Kiedy wysiadł z powozu (...) został zmuszony do powiedzenia "Precz z papizmem", co uczynił w sposób godny politowania słabym głosem.

Lord Przewodniczący Rady, lord Bathurst był popychany w bardzo niegrzeczny sposób i kopany po nogach. Lordowi Mansfieldowi wybito szyby w powozie (...) i ledwo uszedł z życiem. Książę Northumberland był szczególnie źle traktowany i z kieszeni wyciągnięto mu zegarek. Biskupowi Litchfield rozdarto szatę. Z powozu biskupa Lincoln usunięto koła i można powiedzieć, że to cud, że Jego Lordowska Mość uniknęła obrażeń. Lordowie Townshend i Hillsborough przybyli razem, drugi z nich, znany tłuszczy, był bardzo dotkliwie obrażany i gdyby nie sympatia częśći tłumu do Lorda Townshenda, mogło być jeszcze gorzej. (...) Powóz lorda Stormont został rozbity na kawałki, a on sam był w ręku tłumu przez prawie pół godziny, kiedy to pozwalano sobie względem niego na wiele w bezczelny sposób, obrzucając błotem. W końcu został uratowany przez dżentelmena, który zrugał tłum i przekonał, żeby go zostawili w spokoju."

To jeszcze nie koniec wyliczanki, ale myślę, że wystarczy, bo cierpienia ich lordowskich mości były niczym w porównaniu z tym, co spotkało londyńskich katolików i przypadkowe ofiary wydarzeń. Razem z uczestnikami zajść, zastrzelonymi przez wojsko i obrońców budynków publicznych liczba ofiar śmiertelnych rozruchów jest oceniana na 700.

Wracając do najścia na parlament - Gordon jako członek Izby Gmin był w budynku i jego krewny, w randze pułkownika zagroził, że zabije go, jeśli wpuści do Izby swoich zwolenników. Wojskowi w składzie izby byli gotowi bronić wąskiego wejścia do sali obrad przed atakiem tłumu. W tej sytuacji Gordon zaapelował do swoich zwolenników o spokój. Pojawienie się w okolicy konnych i pieszych gwardzistów doprowadziło do rozproszenia się tłumu, a członkowie Izby Gmin mogli podjąć obrady. Głosowanie zakończyło się klęską petycji Gordona. Odrzucono ją większością 192 głosów przeciwko sześciu. Tłum odpędzony od siedzib parlamentu zaczął demolować kaplice katolickie. Wojsko nie zdążyło na czas, żeby je ochronić. Zatrzymano jedynie kilkunastu uczestników zajść. Po następnym spokojniejszym dniu, sobocie, w niedzielę znowu zebrał się tłum i zaatakował inne kaplice katolickie i domy katolików. Niektóre z niszczonych kaplic katolickich należały do obcych ambasad, co sprawiało, że rozruchy stawały się sprawą międzynarodową. Buntownicy zabierali meble i wyposażenie kaplic, niszczyli dekoracje, ołtarze, ambony, ławki - paląc je na stosach. Jak pisze Holcroft, zostawiano tylko gołe ściany, a czasem nie zostawiano nawet ścian. W poniedziałek i wtorek atakowano kaplice katolickie, domy katolików i nie lubianych polityków i sędziów.  Grabież objęła także domy arystokracji. Londyńscy żydzi przezornie na swoich domach umieszczali napisy "Ten dom jest protestancki". We wtorek tłum ruszył na więzienie Newgate, gdzie przetrzymywano aresztowanych w piątek uczestników zajść i podpalił je, uwalniając więźniów. W środę 7 czerwca, jak pisze Schuchard "król uzyskał informacje, że agenci-prowokatorzy z Francji i Ameryki kierują tłumem i następnym celem ataku mogą być Bank Narodowy, giełda i Arsenał w Woolwich". Dopiero wówczas na ulice i do najważniejszych obiektów wysłano większe siły wojskowe, które zaprowadziły spokój. Sekretarz Gordona, Watson był zawiedziony, że demonstranci przegrali i winą obarczał "bandytów" kierowanych przez agentów nasłanych przez "perfidnego" króla francuskiego. W piątek 9 czerwca pojawiły się informacje prasowe, że przy zatrzymywanych przez wojsko uczestnikach zajść znajdowano francuskie monety. Tego samego dnia został aresztowany i przewieziony do Tower George Gordon. Oficjalnie nawoływał do spokoju, ale władze przechwyciły szereg jego listów wysłanych do Szkocji, które można było potraktować jako nawoływanie do buntu. Rząd brytyjski uzyskał informację, że z podczas pobytu w Tower z Gordonem utrzymywał kontakt niejaki William Bailston. Według informatora angielskiego wywiadu Bailston był uczestnikiem zajść w Bostonie znanych jako Boston Tea Party, które doprowadziły do wybuchu wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Historycy nie potwierdzili jednak zaangażowania w Boston Tea Party człowieka o nazwisku William Bailston. Są jednak inne opinie wskazujące na udział Amerykanów w organizowaniu rozruchów w Londynie.

Holcroft przytacza głos nie wymienionego z nazwiska Amerykanina w służbie Kongresu, że w tym czasie zbuntowani koloniści mieli problem z kontynuowaniem wojny z Anglią. Według tej opinii Kongres zgodził się na kontynuowanie wojny w 1780 roku dopiero kiedy delegatom potajemnie obiecano, że tego lata Londyn i Westminster zostaną spalone. Głos anonimowy, więc niezbyt wiarygodny. Niezależnie od tego, czy coś było na rzeczy - Amerykanie mogli liczyć na wielu sojuszników w Londynie.

Czy w 1780 roku była wśród tych sojuszników Kompania Wschodnioindyjska, której flagi przez jakiś okres używali amerykańscy koloniści? W marcu 1780 roku w parlamencie brytyjskim dyskutowano problem relacji finansowych między państwem i Kompanią. Propozycje kompromisu wysunięte przez Kompanię wydały się parlamentarzystom nie do przyjęcia. Premier North proponował nawet, aby zapłacić jednorazowo kompanii sumę ponad miliona funtów, żeby spłacić dług, jaki Korona miała wobec kompanii, a następnie wybrać jakąś inną spółkę, która odtąd miałaby eksploatować Indie. To było poważne zagrożenie dla bytu firmy i nie byłoby dziwne, gdyby gangsterzy z Kompanii postanowili uwolnić przestępców z londyńskich więzień dla zastraszenia parlamentu, aby nikomu już nie przychodziło do głowy odbieranie Kompanii monopoli w Indiach. Ciekawy fakt miał miejsce kilka miesięcy przed rozruchami - jesienią 1779 roku. Pracownicy East India House - siedziby Kompanii Wschodnioindyjskiej w Londynie odbyli ćwiczenia wojskowe podczas których ćwiczono między innymi użycie broni palnej i walkę na bagnety. Pretekstem było zagrożenie francuską inwazją, ale chodziło raczej o to, że ktoś w Kompanii spodziewał się, że dojdzie w Londynie do rozruchów. A zatem trzeba będzie uniemożliwić atak tłumu na budynki zajmowane przez Kompanię. Wobec tłumu cywilów uzbrojeni i przeszkoleni pracownicy Kompanii nie byli bezbronni. I w rzeczy samej podczas rozruchów w czerwcu 1780 r. buntownicy nie wtargnęli do East India House.

Długotrwała bierność wobec akcji plądrowania Londynu może dowodzić tego, że rozróba miała poparcie na bardzo wysokim szczeblu. O bierność był szczególnie oskarżany burmistrz Londynu Brackley Kennett. Sympatyzował on z protestującymi. Za swoją bierność został skazany na zapłatę 1000 funtów grzywny. Kennett był człowiekiem niskiego stanu, pracował niegdyś jako kelner (w parlamencie brytyjskim żartowano, że jeśli zadzwoni się dzwoneczkiem, to pojawi się Kennett). Dorobił się majątku na handlu winem, w notkach biograficznych pojawiają się sugestie, że do jego kariery handlowej przyczynił się udział w przemycie. Czy był powiązany z amerykańską ekipą przemytniczą, która odgrywała wówczas ważną rolę w Ameryce? Nie można tego wykluczyć. Na pewno można przypuścić, że Kennett był słupem poważnych sił w City, które sprzyjały Amerykanom i sprzeciwiały się planom króla dotyczącym złagodzenia represji wobec katolików.

Ciekawe były dalsze losy lorda Gordona. Trafił do więzienia, ale oskarżono go jedynie o zdradę, bez uwzględnienia wszystkich przestępstw pospolitych związanych z rozruchami. Kiedy sędziowie stwierdzili, że nie zdradził kraju – został zwolniony. Kiedy sytuacja się uspokoiła, Korona po kilku latach przypomniała sobie o Gordonie. Został oskarżony za swoje publikacje, w których dopatrzono się obrazy królowej francuskiej Marii Antoniny oraz krytyki brytyjskiego systemu prawnego. Rzecz jasna władzom angielskim nie zależało na czci Marii Antoniny, chodziło raczej o pretekst do zatrzymania człowieka, który już raz stał się przyczyną kłopotów. Który pisał o królu Jerzym III jako o sojuszniku papistów i który jak widać stracił już ochronę wysoko postawionych osób. Była to już druga połowa lat 80-tych XVIII wieku i sytuacja wewnętrzna w Anglii się zmieniła. W trakcie działań prawnych przeciwko Gordonowi udało mu się zbiec do Holandii, gdzie nawiązał kontakty w kręgach żydowskich (przypomina się tutaj jeden z artykułów ze szkockiego numeru kwartalnika „Szkoła Nawigatorów” o judaistycznych korzeniach szkockiego prezbiterianizmu).

Z Holandii lord Gordon udał się w przebraniu Żyda do Birmingham. Tam nastąpiła jego konwersja na judaizm i obrzezanie. Kazał się odtąd nazywać Israel Bar Abraham. Wielu angielskich Żydów uważało go za Mesjasza, który "miał przyjść z północy". W Birmingham Gordon został odnaleziony przez władze i postawiony przed sądem. Jak pisze Howard Weinbrot: „Pojawił się jako wyznawca judaizmu z Polski, prawie nie do poznania. Sąd nakazał przymusowe zdjęcie nakrycia głowy, a kędzierzawa broda stała się dla widzów powodem zdumienia połączonego z szyderstwem.” Gordon został skazany na 5 lat. Zmarł w więzieniu Newgate. W więzieniu aż do śmierci funkcjonował jako ortodoksyjny wyznawca judaizmu.

https://en.wikipedia.org/wiki/Lord_George_Gordon

https://www.academia.edu/36863199/LORD_GEORGE_GORDON_AND_CABALISTIC_FREEMASONRY_BEATING_JACOBITE_SWORDS_INTO_JACOBIN_PLOUGHSHARES_Published_in_Secret_Conversions_to_Judaism_in_Early

The East India Company's London Workers, Margaret Makepeace

https://en.wikipedia.org/wiki/Brackley_Kennett

https://www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-37631

https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=inu.30000005467885&view=1up&seq=11

https://www.cambridge.org/core/books/east-india-companys-london-workers/royal-east-india-volunteers-the-union-of-civil-and-military-dependence/A12799984E4BAC43C0D3DB589492F22F, .

https://journals.openedition.org/episteme/312?lang=en.

	zw
	15 czerwca 2020 18:28