Parę tygodni temu Hubert Kozieł opublikował na łamach "Rzeczypospolitej" artykuł "Fryderyk Nietzsche - polski nadczłowiek". To niby nic nadzwyczajnego, bo co parę lat ktoś przypomina o prawdopodobnym polskim pochodzeniu Nietzschego. Nietzsche uważał się za potomka polskiej szlachty - Nickich herbu Radwan. Ale dziennikarz "Rzeczypospolitej" ma nowy pomysł. Zaczyna od tego, że "Fryderyk Nietzsche jest dzisiaj filozofem wyklętym" bo "niemieccy naziści posługiwali się zwulgaryzowaną wersją jego teorii o nadludziach" i dlatego "do Nietzschego przylgnęła łatka protonazisty". I za chwilę Hubert Kozieł pisze, że "ten filozof mógłby stać się gwiazdą polskiej polityki historycznej".

Dziennikarz "Rzeczypospolitej" streszcza wydaną w ubiegłym roku książkę Miłosza Sosnowskiego „Badania nad rodowodem i tożsamością narodową Fryderyka Nietzschego" ale pomysł, by Nietzsche stał się gwiazdą polskiej polityki historycznej jest chyba jego własny.

Przy znanej wrogości Nietzschego do religii ta polityka historyczna musiałaby być prowadzona w duchu Wielkiej Lechii, z odrzuceniem wszystkiego co miało miejsce po Chrzcie Polski. Nie interesuję się publikacjami "Rzeczypospolitej" i innych pism wydawanych przez tego dziwnego człowieka, który nazywa się Grzegorz Hajdarowicz, ale być może propaguje on właśnie Wielką Lechię... Pomysł, żeby Nietzschego uczynić gwiazdą polskiej polityki historycznej przypomniał mi sprawę, nad którą już kiedyś się zastanawiałem.

Cały postępowy świat jest przekonany, że Polacy w czasie II wojny światowej pomagali Niemcom w mordowaniu Żydów, a czasem nawet brali tę sprawę w swoje ręce. Ciekawe, że w związku z tym przekonaniem nikt nie skojarzył filozofa-protonazisty polskiego pochodzenia, Fryderyka Nietzschego z Polakami pomocnikami nazistów z II wojny światowej. Władysław Bartoszewski mówił nam, że ludzie przyzwoici podczas okupacji bardziej bali się Polaków niż Niemców. Widzowie filmów "Lista Schindlera" i "Nasze matki, nasi ojcowie" dowiadywali się, że wśród Niemców trafiały się jednostki wrażliwe, a Polacy tylko cieszyli się z nieszczęścia Żydów i chętnie pomagali w ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej. Tak więc wyraźnie widać, że można by jeszcze przyłożyć Polakom filozofem protonazistą. A jednak chyba jak dotąd nikt nie szukał związku między polskim pochodzeniem Nietzschego (nieważne, że niepewnym), a polską skłonnością do nazizmu, faszyzmu, nacjonalizmu, ksenofobii i głosowania na PiS. Można by przecież pokazać ciąg zdarzeń od pojawienia się książek Nietzschego przez tendencje faszyzujące w II RP, getto ławkowe, Jedwabne, pogromy, do współczesnego popierania nacjonalistycznej, ksenofobicznej i antydemokratycznej partii PiS. Dziennikarz "Gazety Wyborczej" mógłby przecież napisać taki tekst "z głowy". A potem już tylko pozostawałoby przetłumaczyć tekst dla zagranicy. Dlaczego nie ma w międzynarodowym obiegu "polskiego protonazisty Nietzschego"?

Myślę, że twierdzenie dziennikarza "Rzeczypospolitej" że Nietzsche jest filozofem wyklętym jest grubo przesadzone. Niemcy hołubią Nietzschego, nie wstydzą się go i nie zamierzają oddawać Polakom. W 2000 roku obchodzono setną rocznicę śmierci filozofa i z tej okazji pojawił się znaczek okolicznościowy niemieckiej poczty.

źródło Wikimedia Commons

Dwa lata wcześniej okolicznościowy znaczek przedstawiający Nietzschego wydała też Gwinea. Niemcy uczcili Nietzschego postawieniem w 2000 r. czterech figur w rodzinnej miejscowości Roecken.

źródło Wikimedia Commons (Thorbjoern)

Autor dzieła nosi nazwisko Messerschmidt i przedstawił ponoć Nietzschego przychodzącego trzykrotnie na własny grób - raz z matką i dwa razy samotnie (wówczas jest "ubrany" jedynie w kapelusz). Nie wiedzieć czemu, dzieło nosi nazwę "Bachanalia", no ale cóż, jaki kraj, takie Bachanalia.

Jeszcze później, w 2007 r. umieszczono przedstawiającą Nietzschego siedzącą figurę na Starym Mieście w Naumburgu. Nie ma racji Hubert Kozieł, że Nietzsche jest wyklęty, na pewno nie w Niemczech.

Jak się domyślam, włączenie postaci Nietzschego do polskiej polityki historycznej miałoby oznaczać propagowanie jego pochlebnych opinii na temat Polaków. Hubert Kozieł cytuje fragment książki Nietzschego "Ecce homo":

"Jestem polskim szlachcicem pur sang, bez jakiejkolwiek domieszki lichej krwi, zwłaszcza niemieckiej. (...) Wszelako również jako Polak jestem wielkim atawizmem. Trzeba by się cofnąć o całe stulecia, by tę najbardziej dostojną rasę, jaka istniała na ziemi, odnaleźć w takiej czystości instynktów, w jakiej ja ją prezentuję. Wobec wszystkiego co dziś się zwie noblesse, mam wzniosłe poczucie różnicy – młodemu cesarzowi niemieckiemu nie udzieliłbym zaszczytu bycia moim stangretem".

Nietzsche zachwycał się "Panem Tadeuszem" i muzyką Chopina. Pisał: (...) Polacy wydawali mi się zawsze najdzielniejszym i najzdolniejszym z ludów słowiańskich, a Słowian w ogóle poczytuję za nierównie zdolniejszych od Niemców; sądzę nawet, że Niemcy tylko dzięki przymieszce krwi słowiańskiej weszli w poczet narodów wyżej uzdolnionych" W 1889 r. Nietzsche napisał list zatytułowany "Do dostojnych Polaków" o treści: "Należę do was, jestem jeszcze bardziej Polakiem niż Bogiem, chcę wam oddawać cześć, tak jak cześć oddawać mogę… Mieszkam wśród was jako Matejko..."

Wspomnienie nazwiska Matejki w tym liście mogło mieć związek z tym, że znajomi Nietzschego ponoć widzieli jego twarz na obrazach Matejki.

Niemcy często uważali pochwały Nietschego pod adresem Polaków za przejaw jego postępującej choroby. Przez wiele lat panowało przekonanie, że Nietzsche cierpiał na syfilis, ale autorka polskiego pochodzenia, Ewa (Eva) Cybulska stwierdziła, że nie ma podstaw do takiej diagnozy i wysunęła hipotezę, że Nietzsche cierpiał na zespół maniakalno-depresyjny.

Ponieważ Hitler cenił Nietzschego, nie ma się co dziwić, że "badania" drzewa genealogicznego Nietzschego dokonane za czasów hitlerowskich przez Maxa Oehlera, kuzyna filozofa i kuratora Archiwum Nietzschego w Weimarze wykazały, że Nietzsche miał tylko niemieckich przodków. Wyniki badań dokonanych za czasów Hitlera do dziś uważane są za obowiązujące, choć książka Sosnowskiego próbuje z tym polemizować.

Jak dla mnie, sprawa polskości Nietzschego nie jest czymś, czym należałoby się ekscytować. Nawet jeśli miał on odrobinę polskiej krwi, to był całkowicie ukształtowany przez niemiecką kulturę. Fascynacja Nietzschego polską szlachtą może świadczyć o tym, jak atrakcyjna była dla niektórych Niemców cywilizacja Rzeczypospolitej Obojga Narodów jeszcze 100 lat po rozbiorach. Idee Nietzschego nawiązują do koncepcji innych Niemców m.in. Schopenhauera. I widać u niego wpływ luteranizmu (ojciec Nietzschego był pastorem). Luterańska indoktrynacja w dzieciństwie mogła się przyczynić do tego, że w wieku dorosłym pojawiła się u niego chorobliwa wrogość do całego chrześcijaństwa. Oto cytat z książki "Antychryst":

"Potępiam chrześcijaństwo, wnoszę przeciw Kościołowi chrześcijańskiemu najstraszliwsze ze wszystkich oskarżeń, jakie kiedykolwiek miał na ustach oskarżyciel. Dla mnie oznacza on korupcję najgłębszą ze wszystkich, jakie można sobie wyobrazić, a także wolę możliwie najskrajniejszego korumpowania. Kościół chrześcijański nie zostawia niczego w stanie nienaruszonym przez zepsucie, z każdej wartości uczynił bezwartość, z każdej prawdy kłamstwo, z każdej rzetelności znikczemnienie duszy, I jeszcze ktoś odważa się mówić o jego humanitarnych dobrodziejstwach! Likwidacja jakiejkolwiek klęski godziłaby w jego największy pożytek - on żył niedolami, stwarzał niedole, by siebie uwieczniać... Robak grzechu na przykład: o tę niedolę dopiero Kościół wzbogacił ludzkość! Równość dusz w obliczu Boga, ten fałsz, ta przesłona dla uraz właściwych wszystkim podle usposobionym, ten materiał wybuchowy w postaci pojęcia, które w końcu stało się rewolucją, nowoczesną ideą i zasadą upadku całego porządku społecznego - jest chrześcijańskim dynamitem... Humanitarne dobrodziejstwa chrześcijaństwa! Z humanitas wyhodować jej samozaprzeczenie, sztukę samogwałtu, wolę kłamania za wszelką cenę, awersję, pogardę dla wszystkich dobrych i uczciwych instynktów! - Otóż mi dobrodziejstwa chrześcijaństwa! Pasożytnictwo jako jedyna praktyka Kościoła; z jego ideałami anemii i świętości wysysającymi wszelką krew, wszelką miłość, wszelką nadzieję życia; zaświaty jako wyraz woli odrzucenia realności; krzyż jako znak rozpoznawczy sprzysiężenia najbardziej podziemnego ze wszystkich jakiekolwiek istniały - przeciw zdrowiu, pięknu, świeżości, dzielności, przeciw samemu życiu...

To wieczne oskarżenie chrześcijaństwa chcę przybić na wszystkich ścianach, gdziekolwiek tylko są ściany - mam litery, by również ślepych uczynić widzącymi... Nazywam chrześcijaństwo jednym wielkim przekleństwem, jednym wielkim zewnętrznym zepsuciem, jednym wielkim instynktem zemsty, dla którego żaden środek nie jest zbyt jadowity. kryjomy, podziemny, niski - nazywam je jednym nieśmiertelnym piętnem hańby na ludzkości..." (tłumaczenie Krystyny Krzemieniowej)

Ktoś może uznać te słowa za przejaw obsesji, opętania czy postępującej choroby Nietzschego. Ale dla wielu ważnych ludzi XX i XXI wieku te słowa były lub są wskazówką, drogowskazem. Nie tylko dla nazistów. Potępienie chrześcijaństwa to ciągle jeden z głównych wątków współczesnej kultury. Dlatego Nietzsche jest dalej potrzebny i powołują się na niego antyklerykałowie i "wolnomyśliciele". I dlatego coraz mniej mówi się o tym, że był inspiracją dla niektórych hitlerowców. 

Pomysł dziennikarza "Rzeczypospolitej", by Nietzsche stał się gwiazdą polskiej polityki historycznej nie został na szczęście chyba przez nikogo podjęty. Ale powiedzmy sobie szczerze - czy Nietzsche miałby jakiekolwiek szanse konkurowania jako gwiazda polskiej polityki historycznej z niedźwiedziem Wojtkiem? Pomniki Wojtka rosną jak grzyby po deszczu.

 

https://www.msn.com/pl-pl/wiadomosci/historia/fryderyk-nietzsche-polski-nadczłowiek/ar-AAHSZjD

https://www.polacywewloszech.com/2019/10/02/wszystkie-pomniki-niedzwiedzia-wojtka-w-polsce-i-na-swiecie/

 

 

---

tagi: polityka historyczna  nietzsche  niedźwiedź wojtek 

	zw
	11 listopada 2019 21:02

91     2915    6 zaloguj sie by polubić