Niedawno oglądałem serial telewizyjny "Władcy Florencji" na temat rodziny Medyceuszy. Film, dosyć ciężkostrawny, pokazuje Medyceuszy jak walczyli o postęp kulturalny, zmagając się z nie zawsze życzliwym tłumem mieszkańców Florencji. Serialowi Medyceusze mogli liczyć jedynie na wsparcie jednego zbira, który likwidował kogo trzeba, podczas gdy Kosma Starszy Medyceusz, odgrywający rolę głównego bohatera serialu, snuł się w skromnej scenografii ze zbolałą miną. Nie widziałem całego serialu, odpadłem po obejrzeniu odcinka pokazującego powrót Kosmy do Florencji, ale nie sądzę, żeby kolejne odcinki były dużo lepsze. W rzeczywistości Medyceusze nie byli tacy osamotnieni jak w serialu - mieli wielu klientów powiązanych z nimi ekonomicznie. Jedną z takich zaufanych rodzin była rodzina Nasi. Czytelnikom Szkoły Nawigatorów ich nazwisko będzie się kojarzyć z Józefem Nasi, rządzącym tureckim imperium w imieniu sułtana w XVI wieku. Czy rodzina Nasi odgrywająca przez kilka wieków ważną rolę we Florencji była powiązana rodzinnie z Józefem Nasi? Nie można tego wykluczyć.

Strona internetowa houseofnames.com o genealogii informuje, że największa część Włochów noszących nazwisko Nasi pochodzi z miejscowości Naso na Sycylii. Autorzy strony sugerują, że nazwisko takie mogli otrzymywać także ludzie obdarzeni dużym nosem ("naso" to po włosku "nos"). O zbieżności nazwiska z hebrajskim słowem "nasi" strona nie wspomina (słowo "nasi" w starohebrajskim oznacza "książę" a w nowoczesnym hebrajskim "prezydent").

Amerykanka Jill Burke pisała o mitologii, którą wokół swojego pochodzenia wytworzyła florencka rodzina Nasi. Było o nich wiadomo, że uzyskali majątek jako kupcy jedwabni, nawiązali liczne kontakty międzynarodowe (między innymi w Genewie i Lyonie). Potem "weszli w bankowość" i wspomagali bank medycejski, aby z czasem dorobić się własnego banku. Pozostawali jednak w ścisłym związku z Medyceuszami. Poeta Ugolino Verino w swoim panegiryku na temat Florencji "De illustratione urbis Florentiae" przedstawił legendarne pochodzenie rodziny Nasi. Mieli oni pochodzić z Francji, gdzie nad Rodanem mieli pozostawić wiele pamiątek w świątyniach, oraz grobowce świadczące o wielkości rodu. Pod koniec XVI wieku Fra Gabriello Nasi pisał z kolei o pochodzeniu rodziny od hrabiego Guido z Saksonii, dzielnego rycerza, który żył w X wieku.

Jill Burke odrzuciła to co napisali Ugolino Verino i Gabriello Nasi, stwierdzając, że dorabianie rodzinie Nasi francuskiego czy też saskiego arystokratycznego pochodzenia było wynikiem politycznej konieczności. Pod koniec XV wieku Alessandro Nasi został przedstawicielem Florencji przy królu francuskim. Ambasadorzy, przebywając w najwyższych sferach musieli legitymować się odpowiednim pochodzeniem. Dlatego Florencja wysyłała na zagraniczne placówki przeważnie przedstawicieli starych rodzin. Rodzinie Nasi, nie należącej bynajmniej do starych rodzin trzeba było dorobić odpowiednią genealogię. Alessandro Nasi odniósł sukces jako florencki przedstawiciel we Francji. Król francuski Ludwik XII w uznaniu dla jego zasług dał mu prawo do używania francuskich lilii w herbie. Herb rodziny Nasi stanowiły trzy białe koła na błękitnym tle. Była to nieco przekształcona wersja herbu nadanego ich przodkowi, niejakiemu Guido di Naso di Simone Guidi za zasługi dla Florencji. Poniżej herb Nasi (bez francuskich lilii) na kościele Św. Ducha we Florencji.

 

źródło:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Santo_spirito,_esterno,_stemma_nasi.JPG

 

Dla porównania poniżej herb rodziny Benveniste z której wywodził się Józef Nasi.

 

źródło

https://en.wikipedia.org/wiki/Benveniste

I herb Józefa Nasi jako księcia Naksos

źródło:

https://www.geni.com/photo/view/6000000027061107872?album_type=photos_of_me&photo_id=6000000027061753165

Herb florenckich Nasich wydaje się zupełnie inny niż herby Benveniste i księcia Naksos. Ale już herby sycylijskich gałęzi rodu Nasich wykazują pewne podobieństwo do herbów związanych z Józefem Nasi:

źródło:

https://www.wikiwand.com/it/Naso_(famiglia)  

Powyżej herb odgałęzienia rodu Naso (Nasi) z Messyny na Sycylii. Wygląda trochę jak kombinacja herbu Benveniste i herbu Józefa Nasi jako księcia Naksos, ale niebieski pasek biegnie od lewego dolnego do prawego górnego rogu, oraz brakuje gwiazdy Syjonu i zamku. Mamy jeszcze wersję herbu Naso/Nasi z Trapani, również na Sycylii:

źródło j.w.

Mamy tutaj lwa (lwa Judy?) patrzącego w słońce. Tymczasem w herbie Benveniste lew Judy patrzy w gwiazdę Syjonu.

Wracając do florenckiej rodziny Nasi - nie tylko w dyplomacji i ekonomii zasłużyła się dla Medyceuszy. Bartolommea di Lorenzo Nasi została kochanką Wawrzyńca Wspaniałego Medyceusza, chociaż, jak pisze Jill Burke, nie była ani piękna ani młoda i miała męża o nazwisku Donato Benci. Dwa lata po śmierci Wawrzyńca Wspaniałego Medyceusze zostali na prawie 20 lat wygnani z Florencji, ale nie pogorszyło to sytuacji rodziny Nasi. Kontakty z Francją nadal owocowały, w 1506 roku bank Nasich pożyczył 50 tysięcy dukatów wspomnianemu Ludwikowi XII, królowi Francji. Nasich było też stać na sponsorowanie sztuki. Biograf renesansowych artystów Vasari pisał na temat "geniusza renesansu" Rafaela Santiego, że jego obraz "Madonna ze szczygłem" był namalowany z okazji ślubu Lorenzo Nasi, który był sponsorem i przyjacielem malarza.

źródło:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Madonna_ze_szczyg%C5%82em

Obraz uległ zniszczeniu w 1547 r. podczas trzęsienia ziemi. "Madonna ze szczygłem" została jednak zrekonstruowana przez posklejanie zachowanych fragmentów. Vasari nie napisał jak doszło do nawiązania znajomości między Lorenzo Nasi a Rafaelem. Wszystko wskazuje jednak na to, że to rodziny z kręgu Medyceuszy doprowadziły do wylansowania Rafaela na jednego z czołowych artystów renensansu. Innym ówczesnym sponsorem Rafaela był Taddeo Taddei, kupiec tekstylny także powiązany z Medyceuszami.

Niewykluczone, że kariera Rafaela była ubocznym skutkiem dwóch akcji politycznych - odzyskiwania Florencji dla Medyceuszy i nawiązania sojuszu tej rodziny ze Stolicą Apostolską, reprezentowaną w latach 1503-1513 przez Juliusza II z rodu Della Rovere. Dobrych malarzy było we Włoszech wielu, ale tylko nielicznym udało się zdobyć sławę w całych Włoszech. Dla Rafaela przełomowym momentem był wyjazd do Rzymu, gdzie malował między innymi freski w Watykanie dla papieży. Vasari twierdzi, że Rafael został polecony papieżowi Juliuszowi II przez architekta Bramantego, który podobnie jak Rafael pochodził z Urbino. Bramante według Vasariego był spokrewniony z Rafaelem. Paul G. Konody w swojej biografii Rafaela stwierdza, że Bramante nie był krewnym malarza i sugeruje, że Rafaela mogli polecić papieżowi Juliuszowi II przedstawiciele rodziny papieża - Giovana della Rovere albo Francesco della Rovere. Z kolei Renate Bergerhoff pisze, że właściwie nie wiadomo, w jaki sposób Rafael trafił do Rzymu.

Być może powodem wielkiej kariery Rafaela nie było ani poparcie Bramantego, ani osób z rodziny Della Rovere, ale poparcie Medyceuszy, którzy mieli wpływ na Rafaela za pośrednictwem rodziny Nasi i kupca Taddeo Taddei. Jeśli wyjazd Rafaela z Florencji do Rzymu miał swoje znaczenie polityczne, jako element oferty Medyceuszy dla papieża, to wyjazd mógł wiązać się nawet z jakimiś negocjacjami dyplomatycznymi prowadzonymi za pośrednictwem Rafaela. A jeśli nawet Rafael zajmował się jedynie sztuką, a nie polityką, takie "podarowanie" zdolnego malarza z kręgu medycejskiego Stolicy Apostolskiej mogło być bardzo dobrze przyjęte przez Juliusza II, który wysoko cenił sztukę. Mogło to przypieczętować sojusz, który doprowadził do przywrócenia władzy Medyceuszy we Florencji.

Przy takiej interpretacji wydarzeń zrozumiałe jest to, że szczyt swojej rzymskiej sławy Rafael osiągnął za pontyfikatu Leona X, który był synem Wawrzyńca Wspaniałego Medyceusza. Rafael po śmierci Bramantego w 1514 r. przejął nadzór nad budową bazyliki Św. Piotra. Nie było mu jednak dane dokończyć budowy. Maria Luisa Rizzati tak opisuje śmierć Rafaela w 1520 roku:
"Artysta miał pewnego dnia pobiec zdyszany, zziajany do Watykanu, gdzie Leon X zatrzymał go na rozmowie w salach zimnych i przewiewnych tak, że całe ciało miał zlane lodowatym potem. Stało się to przyczyną uporczywej gorączki, bez wątpienia nastąpiło zapalenie opłucnej, a lekarze potrafili uciec się jedynie do odwiecznego środka - puszczenia krwi. Utrata krwi, jak było do przewidzenia, ostatecznie go powaliła. " Niemiecka Wikipedia podaje inne wersje - że śmierć po puszczaniu krwi była skutkiem leczenia choroby wenerycznej, że Rafael zachorował na malarię, której miałby nabawić się podczas wykopalisk archeologicznych na mokradłach niedaleko Rzymu, czy że padł ofiarą zarazy. Na śmierć w wyniku zarazy może wskazywać pośpiech dotyczący uroczystości pogrzebowych. Ponad rok po Rafaelu zmarł papież Leon X.

Tymczasem florencka rodzina Nasi musiała lawirować w zmieniającej się sytuacji politycznej. Kiedy po Sacco di Roma w 1527 r. ponownie obalono we Florencji Medyceuszy, kilku przedstawicieli rodziny Nasi włączyło się w działania buntowniczych władz, które odnowiły przymierze z Francją. Zaangażowanie musiało być jednak dosyć ostrożne i nie pozbawione gry na dwie strony. Po przywróceniu w 1530 r. władzy Medyceuszy, którzy z poparciem nie tylko medycejskiego papieża Klemensa VII, ale i cesarza Karola V stali się książętami Florencji, zaledwie jeden z przedstawicieli rodziny Nasi został wygnany z Florencji. Był to Bartolommeo di Lorenzo Nasi. Zaś Luotozzo di Battista Nasi wszedł w skład nowych medycejskich władz Florencji. Ale w miarę umacniania się władzy książęcej Medyceuszy rola florenckiej oligarchii bankowo-kupieckiej spadała. Florencka rodzina Nasi, tracąc na znaczeniu, przetrwała jeszcze ponad wiek - wygasła w 1667 roku. Tymczasem Medyceusze rządzili Florencją aż do 1737 roku.

https://www.houseofnames.com/nasi-family-crest

Jill Burke, Changing Patrons. Social Identity & the Visual Arts in Renaissance Florence, The Pennsylvania University Press 2004

Paul G. Konody, Raphael, Crescent Moon Publishing 2018

Renate Bergerhoff, Raffael, Berlin 1979

Maria Luisa Rizzati, Geniusze sztuki. Rafael, KAW 1990

https://de.wikipedia.org/wiki/Raffael#Fr%C3%BCher_Tod

From a Civic World to a Court Society: Culture, Class, and Politics in Renaissance Florence 1480-1550, Nicholas Scott Baker, Evanston 2007

 

 

---

tagi: florencja   józef nasi  renesans  medyceusze  rafael  rodzina nasi 

	zw
	2 maja 2021 21:51

28     1653    7 zaloguj sie by polubić