Z dużą rezerwą zabrałem się do czytania pożyczonej od kogoś z rodziny "biografii Wawelu" Kamila Janickiego. Autor z głównego nurtu, nie raz krytykowany w Szkole Nawigatorów, więc spodziewałem się nieznośnych porcji poprawnej politycznie ideologii. Ale nie było źle, wstawki ideologiczne były krótkie, a książka dosyć ciekawa. W sumie najbardziej uciążliwe w tej książce były nie wstawki ideologiczne, ale zbyt rozbudowane i przez to nudne fragmenty o "życiu codziennym na renesansowym Wawelu". Ze szczególnym uwzględnieniem opisów miejsc "gdzie król chodził piechotą". Na plus trzeba też zapisać Janickiemu, że nie ma u niego typowych dla dawniejszych książek o Wawelu pretensjonalnych zachwytów nad ostatnimi Jagiellonami, mimo, że to głównie oni rozbudowali zamek. Zygmunt Stary jest wręcz przedstawiony jako milczek i tchórz.

Na Wawelu znajduje się w Muzeum Katedralnym włócznia Św. Maurycego podarowana Bolesławowi Chrobremu przez Ottona III. Janicki pisze w swojej książce, że rabujący wielokrotnie Wawel "wyzwoliciele" nie zdawali sobie sprawy ze znaczenia tej niepozornej relikwii i dlatego ocalała ona w przeciwieństwie do wielu innych cennych przedmiotów skradzionych w historii Wawelu. Trzeba przyznać, że Janicki nie unika pisania o tym, co z zamku zostało w ciągu wieków ukradzione. Przytacza też mało znaną historię sowieckiej bomby, która spadła na Wawel w rejonie katedry i pozostałości kościoła Św. Gereona, wyrządzając na szczęście niezbyt wielkie szkody. O tej bombie nie wspominała nawet przewodniczka grupy, z którą zwiedzałem tę część Wawelu parę lat temu.

O książce Janickiego postanowiłem napisać po przeczytaniu dzisiejszej notki Piotera o wnuku Bolesława Chrobrego, Kazimierzu Karolu zwanym Odnowicielem lub Mnichem. Janicki przytacza w swojej książce teorię profesora Romana Michałowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, który stwierdził, że wezwania najstarszych kościołów w Krakowie bardzo przypominają wezwania najstarszych kościołów w Akwizgranie (Aachen), stolicy cesarstwa Karola Wielkiego. Profesor stwierdził, że nie jest to przypadek i w Krakowie podjęto próbę odtworzenia układu budowli sakralnych z Akwizgranu. Janicki w ten sposób streszcza poglądy naukowca: "Według profesora Michałowskiego z okien najstarszych monarszych rezydencji w obydwu ośrodkach rozciągał się krajobraz, w którym zwracały uwagę identyczne, uświęcone punkty. Z tych samych stron świata, a nawet w porównywalnych odległościach, umieszczono kościoły wybranych świętych. Zarówno w Akwizgranie, jak i na Wawelu przy samym pałacu znajdowała się świątynia Matki Boskiej. Na północ od niej wznosił się kościół Świętego Wojciecha - w Krakowie ulokowany poza obrębem wałów i palisad, na obszarze przyszłego Rynku Głównego. Po stronie zachodniej była świątynia Salwatora, po przeciwnej: Mikołaja. Zdaniem mediewisty podobieństw jest zbyt wiele, aby mogły stanowić dzieło przypadku. Teoria, choć niezwykle sugestywna, nie każdego przekonała. Nie udało się na przykład udowodnić, że kościół Salwatora, położony poza grodem i znany z bliższych nam czasów powstał już w epoce pierwszych Piastów. "

To wszystko z grubsza się zgadza. Janicki pisze o wątpliwościach dotyczących kościoła Najświętszego Salwatora, jednak to właśnie położenie tego kościoła wydaje mi się najbardziej przekonującą przesłanką na rzecz teorii profesora. Oba kościoły Salwatora, ten krakowski i ten akwizgrański są położone na północny zachód od pałacu władcy i oba są położone na wzgórzach. Trochę inna sytuacja dotyczy kościoła Św Wojciecha. Niestety nie udało mi się tak na szybko znaleźć w Internecie tekstu profesora Michałowskiego na temat Krakowa i Akwizgranu. Nie wiem który z autorów, czy Michałowski, czy Janicki trochę pokręcił sprawę umiejscowienia krakowskiego kościoła pod wezwaniem Św. Wojciecha Sławnikowica. Kościół Św. Wojciecha w Akwizgranie (Sankt Adalbert) nie znajduje się wcale na północ od pałacu i świątyni Najświętszej Marii Panny, tylko na wschód i to bardziej na wschód niż kościół Św. Mikołaja. Gdyby trzymać się ściśle geografii kościołów Akwizgranu, to kościół Św. Wojciecha w Krakowie powinien znajdować się jednej z dzielnic Krakowa znajdujących się na terenie dawnej wsi Mogiła. Na terenie dawnej Mogiły znajduje się wprawdzie XIII-wieczny klasztor cystersów, ale z informacji internetowych wynika, że jego patronem nie był nigdy Św. Wojciech. Najbliższy romański kościół pod wezwaniem Świętego Wojciecha po tej stronie Krakowa znajduje się bodajże we wsi Kościelec Proszowicki, pochodzi dopiero z XIII wieku i jest odległy od Wawelu o ok. 40 kilometrów. Trudno powiedzieć, dlaczego w Krakowie, tworząc Nowy Akwizgran, zamieniono miejscami kościoły Św. Wojciecha i Św. Mikołaja. A może to Akwizgran jest Nowym Krakowem?

---

tagi: kraków  architektura  kazimierz odnowiciel  akwizgran 

	zw
	24 stycznia 2024 23:45

14     926    9 zaloguj sie by polubić