Siekierą w premiera, czyli wojna sufrażystek

W 1912 roku walka o prawa wyborcze dla kobiet w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii weszła w kolejną fazę.

"Czas" krakowski z 20 lipca w ślad za agencją Reutera podawał informację z Dublina:

"Na premiera Asquitha, który wczoraj wieczorem tu przybył, rzuciła pewna kobieta do powozu siekierę. Siekiera trafiła towarzysza premiera, Redmonda, który został zraniony."

Premier Asquith po wyjściu bez szwanku z zamachu udał się do jednego z dublińskich teatrów, gdzie miał wygłosić przemówienie w związku z uchwaleniem przez brytyjski parlament ustawy o autonomii Irlandii. Tymczasem "przy końcu przedstawienia, po którym miał przemawiać Asquith, rzuciła jedna kobieta z loży do orkiestry palący się fotel. Zajęła się firanka; pożar rychło ugaszono. W panice sprawczyni zbiegła. Policj ...

	zw
	23 stycznia 2021 17:25

Czy współczesne Chiny są konfucjańskie?

Jesienią 1966 roku w Chinach nabrała tempa "rewolucja kulturalna". Była to zaplanowana przez przywódcę Chińskiej Republiki Ludowej Mao Tse-tunga fala represji, łącząca niszczenie tradycji z masowymi prześladowaniami i czystką w aparacie państwowym.

W listopadzie przedstawiciele młodzieżowych bojówek Czerwonej Gwardii z Pekinu udali się do Cz'ufu (Qufu) w prowincji Szantung (Shandong), miejsca spoczynku starożytnego filozofa Konfucjusza. W Cz'ufu mieszkało wielu przedstawicieli klanu Kong, z którego wywodził się Konfucjusz. Nie przeszkodziło to Czerwonej Gwardii w realizacji planu, który zakładał zniszczenie świątyni, zbiorów bibliotecznych i rozkopanie cmentarza.

15 listopada 1966 r. zniszczono kamienne stele upamiętniające Konfucjusza. 28 listopada odbył się wiec na którym potępiono n ...

	zw
	11 grudnia 2020 17:41

Jak Czyngis-chan  przegrał z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, czyli wykłady Morrisa Rossabiego

Pamiętam jak na przełomie lat 80-tych i 90-tych wmawiano nam, że nasz kraj jest liderem przemian "od komunizmu do demokracji". Nie jest wielkim odkryciem to, że rzeczywistość była inna. Prawdziwe wolne wybory odbyły się w Polsce w roku 1991. Tymczasem już rok wcześniej wolne wybory przeprowadziły nie tylko Węgry, Czechosłowacja, Bułgaria, ale nawet Mongolia. Kraj traktowany w Polsce jak koniec świata, co widać chociażby w komedii "Rozmowy kontrolowane", w której wysoki funkcjonariusz SB jest przerażony, kiedy otrzymuje propozycję zostania attache kulturalnym w Ułan Bator. Kilka lat przed nakręceniem "Rozmów kontrolowanych" Małgorzata Ostrowska śpiewała autoironicznie "Za cztery lata na pewno już mam/Mongolię u swoich stóp". Tymczasem nie ma co się śmiać z Mongolii. Wykład amerykańskieg ...

	zw
	29 października 2020 17:43

Dlaczego ponad pół miliona Włochów przekazuje część swojego podatku waldensom?

Niemieccy landsknechci musieli nudzić się w Rzymie po Sacco di Roma, kiedy już zrabowali to, co było do zrabowania, skoro uwieczniali się w taki sposób na renesansowych freskach (u góry widać datę 1528):

Rzym latem 2020 roku nie był wprawdzie splądrowany, ale za to opustoszały jak po najeździe landsknechtów. Tak wyglądało w sierpniu wnętrze bazyliki Św. Jana na Lateranie:

Mała liczba pielgrzymów i turystów to oczywiście przede wszystkim skutek ograniczeń w podróżowaniu i strachu przed wirusem. W mniejszym stopniu to skutek upałów, które zniechęcały do odwiedzania Rzymu samych Włochów. Niezależnie od powodów, Kościół traci finansowo na mniejszych wpływach z turystyki. Nie wiem jednak, czy jest aż tak źle, aby usprawiedliwiało to umieszczanie na Sanktuarium Świętych Schodów reklamy wło ...

	zw
	26 września 2020 22:27

Thomas P. Hughes o tym, jak Amerykanie budowali sowiecki komunizm

W 1988 roku, w okresie amerykańsko-sowieckiego odprężenia, historyk techniki Thomas P. Hughes napisał artykuł o pomocy, jakiej udzielali Amerykanie Sowietom przy budowie wielkiego przemysłu. Mimo, że artykuł ma swoje lata, przedstawione w nim fakty nie są powszechnie znane. W "Szkole nawigatorów" poruszał te sprawy w swoich komentarzach Porfirogeneta, ale temat jest znacznie bardziej obszerny, niż to, co można napisać w komentarzu na blogu. Dlatego chciałbym zamieścić tłumaczenie prawie całego artykułu Hughesa. Tego nie uczono nas w szkole i warto tę lukę uzupełnić. Oczywiście do tekstu nie można podchodzić bezkrytycznie. Jest tu pewna dawka propagandy, sporo amerykańskiego poczucia wyższości, oraz słabo skrywana fascynacja sowieckimi eksperymentami społecznymi i zbrodniarzami takimi j ...

	zw
	18 września 2020 22:02

Czy siostra księcia Józefa była niewolnicą Talleyranda?

Ostatnio sporo było w Szkole Nawigatorów o rodzinie Poniatowskich. Głównie o królu Stanisławie Auguście. Mniej znaną osobą z tej rodziny jest Maria Teresa Poniatowska-Tyszkiewiczowa. Na początku roku w internetowym wydaniu "Do Rzeczy" opublikowano artykuł o jej związku z francuskim dyplomatą Karolem Maurycym de Talleyrand-Périgord. Autorem tekstu jest Remigiusz Włast-Matuszak. Artykuł ma podtytuł: "Jeden z najważniejszych polityków epoki napoleońskiej żarliwie kochał jednooką polską księżniczkę".  Zaczynając rozbiór tego zdania od końca - polską księżniczką Maria była tylko formalnie, jako krewna polskiego króla. Z Polską zbyt wiele jej nie łączyło. 

Maria Teresa Poniatowska była córką Andrzeja Poniatowskiego, brata Stanisława Augusta, generała w służbie austriackiej i hrabianki Teresy ...

	zw
	28 lipca 2020 21:34

Chwalebna Rewolucja czy Haniebna Kapitulacja?  (2) Czy Innocenty XI zdradził angielskich katolików?

W 1932 roku oddano do użytku nowy budynek parlamentu Irlandii Północnej. Aby uświetnić tę wiekopomną chwilę, zakupiono w Holandii obraz mający przedstawiać największego historycznego idola protestantów z Ulsteru, Wilhelma III Orańskiego, uwiecznionego podczas kampanii w Irlandii. Obraz był przypisywany nadwornemu malarzowi Wilhelma, Pieterowi van der Meulenowi. Te dwie informacje wystarczyły, aby politycy z Belfastu kupili obraz, którego wcześniej nie widzieli.

Zamieszanie zrobiło się dopiero wtedy, kiedy w marcu 1933 r. zakup został zaprezentowany publicznie. Na obrazie, jak to na obrazach barokowych, na niebie fruwały amorki i inne postacie. Kontrowersje wzbudziła postać fruwająca na chmurze z lewej strony i błogosławiąca domniemanego Wilhelma i jego armię. Zebrani przeżyli szok, kie ...

	zw
	10 lipca 2020 19:02

Chwalebna Rewolucja czy Haniebna Kapitulacja? (1)

Francisco Lopes Suasso, znany w amsterdamskiej społeczności żydowskiej pod imionami Abraham Israel był synem Antonio Lopesa Suasso i Violenty de Pinto, potomków Żydów zmuszonych do emigracji z Półwyspu Iberyjskiego. Antonio Lopes urodził się w Bordeaux. Po przeniesieniu się do Amsterdamu dorobił się majątku na akcjach holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej i na działalności bankowej. Był na tyle bogaty, że w 1672 roku pożyczył pieniądze królowi hiszpańskiemu na obronę hiszpańskich posiadłości w Niderlandach przed Francuzami. Za przysługę otrzymał tytuł barona d'Avernas le Gras.

Antonio Lopes wspierał finansowo Zjednoczone Prowincje Niderlandów, a szczególnie książąt z rodziny Orańskiej-Nassau. W 1682 roku Francisco Lopes ożenił się z Judith Francisco Teixeira, córką sefaradyjskiego ...

	zw
	2 lipca 2020 21:54

Kto spalił Londyn za rządów burmistrza-przemytnika?

W 1778 r. brytyjski rząd lorda Northa potrzebował rekrutów na wojnę prowadzoną z Francją i zbuntowanymi kolonistami z Ameryki Północnej. Za dobrych żołnierzy byli uważani irlandzcy i szkoccy katolicy. Nie mieli oni jednak prawa wstępować do armii. Chcąc zmienić tę sytuację parlament w Londynie uchwalił ustawę przywracającą katolikom część praw. Warunkiem wstąpienia do armii było dla katolików złożenie specjalnej przysięgi na wierność królowi Jerzemu III, która między innymi odmawiała praw do tronu pretendentowi z dynastii Stuartów. Jakiekolwiek ustępstwa wobec "papistów" były w tych czasach ryzykowne dla rządu angielskiego. Niezadowolenie z ustawy, jakie zapanowało wśród protestanckich fanatyków wykorzystał szkocki lord George Gordon. Stanął on na czele Stowarzyszenia Protestanckiego, ...

	zw
	15 czerwca 2020 18:28

Witold Trawiński o błękitnej armii, Żydach i Dmowskim

Utworzenie polskiej "błękitnej armii" we Francji podczas I wojny światowej było przedstawiane w podręcznikach jako pasmo sukcesów. Wspomnienia świadków pokazują trochę inny obraz. Jedną z najważniejszych relacji na ten temat są zapiski oficera Armii Polskiej we Francji, Witolda Trawińskiego, wydane w 1989 r. przez Ossolineum pod tytułem "Odyseja polskiej armii błękitnej". Chciałbym przytoczyć kilka fragmentów tej książki. Dla osób, które czytały tom II pamiętników Hipolita Korwin-Milewskiego "Siedemdziesiąt lat wspomnień" i Jerzego Bandrowskiego "Przez jasne wrota" może to być dodatkowa porcja wiedzy o sytuacji w środowisku polskim we Francji w latach 1914-1919. 

Witold Hilary Trawiński urodził się 12 stycznia 1894 r. w miejscowości Tupadły. Dzieciństwo spędził na Ziemi Dobrzyńskiej, g ...

	zw
	2 czerwca 2020 18:37

Czy Mao Tse-tung był ulubieńcem Departamentu Stanu?

Miałem już zakończyć mały cykl notek o Azji, ale zaciekawiła mnie jeszcze jedna sprawa. Jak to się stało, że komuniści wygrali wojnę domową w Chinach? Artykuły internetowe na ten temat na ogół pełne są zachwytów nad zdolnościami Mao Tse-tunga, jego strategią, nad dyscypliną i zaangażowaniem armii komunistów. Pisze się też dużo o poparciu ze strony wsi, której komuniści rzekomo nie gnębili w takim stopniu jak ich przeciwnicy - rząd Republiki Chińskiej, kierowany przez partię Kuomintang pod wodzą Czang Kai-szeka.

Wojskom Kuomintangu zarzuca się, że uciekały się do ludobójstwa. A komuniści zyskiwali poparcie, bo dawali ziemię biedocie wiejskiej. Mało kto dodaje, że mordowali przy tym wielkich właścicieli i bogatych chłopów. Pisze się też, że komuniści mieli lepszy pomysł na prowadzenie wo ...

	zw
	16 maja 2020 20:13

Czy Amerykanie zdradzili swoich japońskich sojuszników?

Viet Xuan Luong urodził się w 1965 roku w Południowym Wietnamie. Jego ojciec był oficerem armii południowowietnamskiej. W 1975 r. w trakcie inwazji komunistów został wraz z rodziną ewakuowany do Stanów Zjednoczonych. Viet Xuan Luong także został żołnierzem, ale w armii amerykańskiej. W sierpniu 2018 r. został dowódcą sił amerykańskich w Japonii. Za parę miesięcy Amerykanie będą obchodzić 75 rocznicę swojej obecności  wojskowej w tym kraju.

Dzieje Viet Xuan Luonga, jego rodziny i w ogóle wszystkich Wietnamczyków z południa pokazują jak trudne losy były udziałem azjatyckich sojuszników Stanów Zjednoczonych. Najcięższe były doświadczenia Japończyków, którzy do 1931 roku byli sojusznikami Amerykanów. Liczne filmy amerykańskie o wojnie z lat 1941-1945 pokazują, że Japończykom "należało się" ...

	zw
	23 kwietnia 2020 18:35

Do czego doprowadziła rewolucja z Wuhan i dlaczego ważny chiński polityk płakał nad losem Polski?

W 1904 roku w Szanghaju wielki sukces odniosła opera Guazhong lanyin o podboju Polski przez Turcję. Atrakcją dla widzów była egzotyczna tematyka, ale także treść, która była alegorią ówczesnej sytuacji we wschodniej Azji. Ktoś mógłby pomyśleć, że wobec tego nazwy krajów pojawiających się w operze nie miały dla twórców i widzów większego znaczenia. Ale było inaczej. W tym czasie losy Polski były dość dobrze znane wykształconym Chińczykom.

Twórca opery Wang Xiaonong wiedział, że Polska została w XVIII wieku podzielona między Rosję, Prusy i Austrię. Pisał o tym kilka lat wcześniej polityk i dziennikarz Liang Quichao i artykuł ten zrobił wrażenie na chińskiej elicie. Mimo wiedzy jak było naprawdę, Wang Xiaonong wolał przedstawić fikcyjny podbój Polski przez Turcję. Amerykańska autorka Rebe ...

	zw
	27 marca 2020 22:04

Ambasador, który nie lubił Czyngis Chana i ekspansja Chin

Trzeba uważać na książki historyczne z lat 90-tych, bo często są to tylko lekko przypudrowane dzieła marksistowskie.  Tak jest w przypadku„Historii Chin” Witolda Rodzińskiego, ponad 700-stronicowej cegły, wydanej w 1992 roku przez Ossolineum po raz drugi, po pierwszym wydaniu z roku 1970. Witold Rodziński był z pewnością obdarzony wyjątkowymi talentami, skoro po służbie w armii amerykańskiej w latach 1942-1945 i ukończeniu uniwersytetu Columbia robił karierę w PRL. Pobyt w Chinach w charakterze ambasadora w latach 1966-1969 to był jakiś atut dla osoby piszącej historię tego kraju. Gorzej, że pisząc ją w latach 60-tych XX w. musiał nawiązywać do osiągnięć radzieckiej nauki historycznej.

Wydanie książki pochodzi z 1992 r., ale raczej nie została bardzo przerobiona w porównaniu z wydaniem ...

	zw
	8 marca 2020 18:37

Czy Donald Tusk padł ofiarą sabotażu?

Z książkowych list bestsellerów w szybkim tempie spada firmowana przez Donalda Tuska książka „Szczerze”. Można już chyba podsumować, co na temat książki pisano. W dyskusjach powtarzał się taki wątek – "wszyscy myśleli, że Tusk wydaje książkę, bo chce startować w wyborach prezydenckich, ale treść książki pokazuje, że nie miałby szans w wyborach". Recenzenci krytykowali bezbarwne opisy rozmów z innymi politykami. Kpili z ujawnionego przez Tuska daru prorokowania (założyłem się z Grasiem, że Trump wygra wybory, ten Kijowski od początku mi się nie podobał itd.). Ale przede wszystkim krytykowali wątki osobiste, w których Tusk jest przedstawiony jako wzorcowy erudyta, niczym z jakiegoś niezbędnika inteligenta w wersji hard core. Bo nie tylko przeczytał całego „Ulissesa” w wieku 17 lat, ale t ...

	zw
	28 lutego 2020 17:11

Dlaczego „żołnierz wolności” du Pont nie zreformował polskiej oświaty?

Zwlekałem z pisaniem na temat „chemicznej” rodziny du Pont, bo miałem przeczucie, że temat jest obszerny. I rzeczywiście, sam założyciel dynastii, Pierre Samuel du Pont to postać, którą trudno opisać w jednej notce. Dlatego zajmę się teraz głównie jednym wydarzeniem z początków jego kariery, które w ślad za błędnym tekstem z Wikipedii było popularyzowane metodą „kopiuj-wklej”.

W notce Wikipedii o Komisji Edukacji Narodowej przez długi czas można było przeczytać informację:

Pierre Samuel du Pont de Nemours - wcześniej osobisty sekretarz króla, został przez niego wyznaczony początkowo do roli wpływowego sekretarza Komisji i był nim aż do czasu emigracji do USA, gdzie jego syn stworzył później podwaliny przyszłego koncernu chemicznego DuPont.

Były w tym tekście pewne nieścisłości – du Pon ...

	zw
	21 lutego 2020 20:57

Potaż Chodkiewicza, czyli agent Jego Królewskiej Mości nadaje z Czarnobyla

Ponad miesiąc temu komentator ParysvelParwowski zamieścił na „SN” link do artykułu na temat chemii z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, autorstwa Mariusza Agnosiewicza - „Zapomniane dzieje: Polska chemią stała” opublikowanego na portalu racjonalista.pl. Ten artykuł poznałem już wcześniej, szukając informacji na temat roli potażu w polityce angielskiej w XVIII wieku. Co do polskiego potażu, Agnosiewicz częściowo powtórzył to, co już 5 lat temu napisał Feterniak na swoim blogu na salonie 24. Tytuł artykułu Agnosiewicza jest moim zdaniem przesadzony, bo Polska wcale nie stała chemią, a sam potaż to był w Rzeczypospolitej bardziej produkt uboczny gospodarki leśnej, a nie przejaw jakiejś polskiej specjalizacji w dziedzinie chemii. Ale ci wszyscy „patriotyczni antyklerykałowie, ateiści ...

	zw
	7 lutego 2020 17:32

Czy powstanie Stanów Zjednoczonych było mniejszym złem dla City?

W notce o powstaniu Stanów Zjednoczonych napisałem, że dla Wielkiej Brytanii najważniejszą kolonią były Indie. Sprawy związane z buntowniczymi nastrojami w Ameryce Północnej na początku lat 70-tych XVIII wieku schodziły na plan dalszy, bo przede wszystkim trzeba było wykorzystać maksymalnie możliwości, jakie dawało zdobycie dominacji w Indiach i ukrócić nadużycia Kompanii Wschodnioindyjskiej. Ale nawet biorąc to pod uwagę, stłumienie buntu w Ameryce Północnej wydawało się być na wyciągnięcie ręki. Jeśli porównamy konsekwencję z jaką Kitchener tłumił ponad wiek później powstanie mahdystów, to zastanawia łatwość z jaką Londyn pozwolił w XVIII wieku Stanom Zjednoczonym na niepodległość. Po zaledwie paru latach wojny toczonej ze zmiennym szczęściem. Wiadomo, że walka toczyła się z całą koa ...

	zw
	10 stycznia 2020 20:00

Zagłaskany Gajos

Nie mam na razie gotowej nowej notki historycznej, więc dla odmiany lżejszy temat. Lubię książki biograficzne, nawet o osobach, za którymi specjalnie nie przepadam. Ostatnio wpadła mi w ręce książka na temat Janusza Gajosa pod tytułem "Przyczajony geniusz", opublikowana przez "zagorzałego miłośnika jego talentu", krytyka teatralnego Jacka Wakara. Książka nawet dla fanów Gajosa niezbyt udana, bo jest już w Internecie kilka niepochlebnych recenzji napisanych przez zwolenników aktora. Kiedy wydaje się książkę na którą składa się szereg wywiadów na temat jednej osoby, to jest ryzyko, że rozmówcy będą się powtarzać. I tak jest w tym przypadku. Ile razy można czytać zachwyty nad tymi samymi rolami?

Ale nawet ze słabej książki można się dowiedzieć czegoś nowego. Ja dowiedziałem się, że rola z ...

	zw
	3 stycznia 2020 19:39

Skąd się wzięła granica w Irlandii?

Po ostatnich wyborach parlamentarnych w Wielkiej Brytanii komentowano przede wszystkim sukces konserwatystów. Ale wspominano przy okazji o historycznym przełomie w Irlandii Północnej. Chodzi o to, że z tamtejszych okręgów wybrano do Izby Gmin więcej deputowanych tzw. nacjonalistów, czyli opowiadających się za zjednoczeniem Irlandii Północnej z Republiką Irlandii, niż unionistów, opowiadających się za utrzymaniem związku z Wielką Brytanią. Nacjonaliści to w większości katolicy, a unioniści w większości protestanci. Ale jeśli popatrzeć na dane procentowe, to sympatie wyborców z grudniowych wyborów nie wskazują na jakąś zwiększoną presję na zjednoczenie Irlandii. Sinn Féin, partia najsilniej dążąca do zjednoczenia, co prawda zachowała liczbę mandatów (przedstawiciele partii i tak bojkotuj ...

	zw
	23 grudnia 2019 17:24